We krijgen er allemaal vroeg of laat mee te maken: stress. Maar hoe zit dit nu precies? Wat zijn veel voorkomende stress symptomen? Hoe kun je stress verminderen? Zijn er wellicht hulpmiddelen of oefeningen die daarbij kunnen helpen? Er valt veel over stress te vertellen en tips hebben we ook. Dus laten we maar snel aftrappen!
Wat is stress?
Wat de definitie van stress betreft, bestaat er eigenlijk geen wetenschappelijke consensus. Sommige wetenschappers zien stress als het resultaat van een negatieve externe prikkel, die we als bedreigend ervaren. Maar je kunt stress ook breder zien. Want ook tijdens positieve gebeurtenissen – een groot optreden met je band, je huwelijksdag – kun je stress ervaren. Een beetje stress is gezond en kan prestatieverhogend werken. Maar je moet er niet te veel van krijgen, bijvoorbeeld wanneer je langdurig te hard werkt. De meest werkbare definitie is dan ook dat stress de fysieke manifestatie is van elke prikkel of conditie die spanning teweegbrengt.
Chronische stress is wanneer stress over een langere periode aanhoudt. In dat geval wordt de vecht- of vluchtreactie van je lichaam steeds opnieuw getriggerd. Dit kan bijvoorbeeld komen door aanhoudende druk of onveiligheid. Soms is de verstoorde stress respons het gevolg van een traumatische gebeurtenis. Dergelijke stress heeft natuurlijk gevolgen: je kunt er allerlei vervelende lichamelijke en mentale klachten van krijgen.
Stress symptomen en klachten
Stress wordt veroorzaakt door de hormonen cortisol, adrenaline en noradrenaline. Op zich spelen deze hormonen een nuttige rol wanneer je snel moet presteren. Wordt er echter te veel van aangemaakt of krijg je erg vaak een scheut van deze hormonen in je bloed, dan kun je hiervan vervelende klachten krijgen. Dit zijn veelvoorkomende symptomen van stress:
- Diarree
- Rode vlekken
- Huiduitslag of jeuk bultjes
- Verhoogde spierspanning, met pijn in rug, hoofd of nek als gevolg
- Hartkloppingen
- Pijn in de buik
- Hoge bloeddruk
- Onrustig of gejaagd gevoel
- Slecht slapen
- Piekeren, of niet kunnen stoppen met nadenken
- Moe zijn, weinig energie hebben, futloos voelen
- Maagklachten of misselijk zijn
- Verkeerde ademhaling
- Snel grieperig of verkouden zijn door een minder goed functionerend afweersysteem
Mentale symptomen zijn er natuurlijk ook. Wanneer je een tijdje onder hoge druk staat kun je meer piekeren dan normaal, vergeetachtig zijn of moeite hebben met concentreren. Vaak slapen mensen slecht wanneer ze onder stress staan en hebben ze weinig zin om te eten. Wat dat laatste betreft: het omgekeerde kan ook. Wanneer je langdurig onder stress staat, kan je lichaam denken dat er barre tijden in aantocht zijn en kun je juist te veel gaan eten. Er wordt dan eigenlijk een noodvoorraad buikvet aangelegd.
Cortisol normaalwaarden
Wanneer je langere tijd last hebt van stress, kan dit je dagelijkse leven flink beïnvloeden. Chronische stress kan naast de eerder genoemde symptomen namelijk ook hoofdpijn en trillen veroorzaken. Bovendien kan een overschot van het stresshormoon cortisol je energiehuishouding danig in de war schoppen. Daar kun je behoorlijk vermoeid van raken. Een te hoog cortisolgehalte kan zoals gezegd bovendien zorgen voor de aangroei van buikvet, om een snelle bron van energie voor je lichaam beschikbaar te maken. Dat is op zich al vervelend. Maar vervelender nog is dat het je kans op het krijgen van diabetes type 2 vergroot.
Langdurige stress kan je lichaam én je geestelijke welzijn dus flink uit het lood slaan. Op huiduitslag, gewichtstoename, pijn, spierverlies, vermoeidheid of hoge bloeddruk dankzij stress zit niemand te wachten. Bovendien verhoogt chronische stress het risico op hart- en vaatziekten. Alle reden om eens te kijken naar manieren om stress bij de wortel aan te pakken.
Gerelateerde tests
Hoe kun je stress verminderen?
Hoe kun je stress en stress symptomen verminderen? Laten we eens bij het begin beginnen. Probeer uit te vinden wat het is waar je wakker van ligt. Wat is de bron van de spanning in je leven? Schrijf op waar je je goed bij voelt en waarbij juist niet. Of praat met iemand die dicht bij je staat over je problemen. Kun je de bron van je stress wegnemen: uitstekend. Maar soms kan dat natuurlijk niet. Zorg dan dat je stress op andere manieren te lijf gaat:
- Probeer het piekeren af te bakenen. Geef jezelf bijvoorbeeld een quotum van een halfuur per dag waarin je over negatieve zaken mag denken. Hou je daar bewust aan.
- Zoek stress verlichtende situaties op. Rust en natuur. Stilte.
- Het aaien van een huisdier maakt volgens wetenschappers ook rustiger.
- Ook het doen van ontspanningsoefeningen kan helpen. Sommige mensen hebben baat bij yoga of bij meditatie, waarbij de aandacht sterk op het nu is gericht en niet zozeer op andere zorgen waarmee je aan het worstelen bent.
- Zorg ervoor dat je voldoende slaapt. Dus: op tijd naar bed en op tijd weer op. Zorg voor regelmaat.
- Het spelen met of knijpen in een stressball kan ook rustig maken.
- Zorg goed voor jezelf. Eet gezond en sport. Want een gezond en fit lijf vermindert stress. Bovendien is dit goed voor je immuunsysteem.
- Zoek professionele hulp als je het gevoel hebt dat de problemen boven je hoofd groeien.
Het dagelijks werk is vaak een bron van stress. Dat het niet goed zit, merk je bijvoorbeeld aan verlies van interesse in je werk, gebrekkige concentratie, sociale terugtrekking, hoofdpijn of verlies van libido. Wat kun je eraan doen? Het is belangrijk dat je jezelf niet te veel druk op legt; doe je best, maar verwacht niet het onmogelijke van jezelf. Focus je bovendien alleen op dingen die je in de hand hebt. De mensen om je heen kun je vaak toch niet beïnvloeden. Als je een probleem op de werkvloer hebt, is het belangrijk om daar met collega’s over te spreken. Durf “nee” te zeggen wanneer je werklast uit de hand dreigt te lopen en ga bewust om met onderbrekingen van je werk. Die inbreuken zitten je deadlines namelijk in de weg.
De bovenstaande tips vervangen natuurlijk niet het advies van een gekwalificeerde arts of psycholoog. Wanneer er sprake is van serieuze gezondheidsklachten of mentale klachten, bijvoorbeeld als gevolg van een trauma, blijft het aan te raden om met je huisarts te spreken over je problemen. Hij of zij kan dan met jou bepalen wat de beste vervolgstappen zijn.
Meten is weten
Het is duidelijk: cortisol speelt een belangrijke rol in allerlei lichaamsprocessen die je gemoedstoestand behoorlijk kunnen beïnvloeden. De langetermijneffecten van een te hoge cortisolspiegel liegen er bovendien niet om. Des te belangrijker dus om je cortisol goed in de gaten te houden. Easly heeft een test ontwikkeld waarmee je je cortisol kunt meten. Gewoon, vanuit je eigen huis. De thuistest bevat alles wat je nodig hebt. Nadat je het monster in de retourenvelop naar ons laboratorium hebt verstuurd, kun je binnen enkele dagen het resultaat online inzien.
Bronnen:
Wat is stress? En doe hier een stresstest – https://www.cz.nl/stress/wat-is-stress
- Beter omgaan met stress – https://www.thuisarts.nl/stress/ik-wil-beter-omgaan-met-stress
