Een trage of te snel werkende schildklier kan vervelende klachten geven en op den duur tot behoorlijke gezondheidsproblemen leiden. Maar wat is de functie van de schildklier in het lichaam eigenlijk? En wat zijn de meest voorkomende schildklierproblemen en klachten? We zetten de belangrijkste feiten voor je op een rijtje en leggen uit hoe je schildklierproblemen kunt vaststellen én kunt (laten) verhelpen.
De schildklier uitgelegd
De schildklier zit aan de voorkant van de hals. Hij heeft de vorm van een vlinder en bestaat uit twee kwabben met blaasjes, waarin de schildklierhormonen T3 en T4 (ook wel: thyroxine) worden aangemaakt. De C-cellen tussen de blaasjes van de schildklier produceren ook een hormoon: calcitonine. Dat gaat allemaal niet vanzelf: de hypofyse en de hypothalamus, twee belangrijke structuren in de hersenen, regelen het functioneren van de schildklier. Dat doen ze door op hun beurt hormonen uit te scheiden die de schildklier stimuleren om aan het werk te gaan.
De T3 en T4 hormonen die in de schildklier worden aangemaakt spelen een belangrijke rol in stofwisselingsprocessen en groei. T4 hormoon zorgt er bijvoorbeeld voor dat je lichaam energie kan halen uit voeding. Ook calcitonine heeft een belangrijke functie. Het remt namelijk de afbraak van botweefsel. Als je schildklier ontregeld is merk je dat dan ook direct, ook kan het soms lastig zijn de oorzaak van je symptomen te doorgronden.
Schildklier problemen & symptomen
Een schildklier die te veel hormoon aanmaakt (hyperthyreoïdie) of juist te weinig (hypothyreoïdie) veroorzaakt klachten. Bij een te traag werkende schildklier hebben de symptomen eigenlijk allemaal te maken met je energiehuishouding. Je kunt je moe voelen, het koud hebben, last van dikke oogleden hebben of plotseling aankomen. Soms kunnen ook je darmen verstopt raken.
Bij een schildklier die te snel werkt en dus te veel hormonen produceert, kun je soms ook moe zijn. Maar de andere klachten duiden juist op hyperactiviteit van het lichaam: hartkloppingen, beven, zweten, snel geïrriteerd of onrustig zijn, of last van diarree hebben. Bij een te snel werkende schildklier kom je niet aan, maar kun je gewicht verliezen.
Een schildklier kan ook opzwellen. Zo’n vergrote schildklier noemen we een struma. Je kunt dan last hebben bij het slikken of ademhalingsklachten of heesheid ondervinden. De vergrote schildklier kan bovendien voor drukklachten in de hals zorgen. Soms functioneert een vergrote schildklier gewoon normaal door, maar het kan ook gebeuren dat hij trager of juist sneller gaat werken.
Oorzaken van schildklier problemen
Een langzaam werkende schildklier komt vaker voor (ongeveer 150 op 100.000 mensen) dan een te snel werkende schildklier (ongeveer 40 op 100.000 mensen). Maar waarom raakt je schildklier van slag? Er zijn tal van mogelijke oorzaken. Vaak ligt de oorzaak van de klachten in de schildklier zelf. Er kan sprake zijn van een erfelijke aandoening of een gezwel in de schildklier. Medicijnen als jodium en lithium kunnen de werking van de schildklier ook beïnvloeden. In zeldzame gevallen ligt het probleem in de hypofyse, in de aansturing van de schildklier.
De ziekte van Hashimoto – een auto-immuunziekte – kan eveneens de boosdoener zijn. In dat geval is de schildklier ontstoken. Op den duur gaat de schildklier hierdoor trager werken.
Te veel stress kan een factor zijn in het ontstaan van problemen, sommige vrouwen krijgen bovendien na zwangerschap last van hun schildklier. Sowieso is er verschil tussen mannen en vrouwen. Mannen hebben minder vaak last van schildklieraandoeningen. Ruwweg hebben vijf keer meer vrouwen dan mannen problemen met hun schildklier. Waarom dat is, daar is de wetenschap nog niet uit.
Gerelateerde tests
Mogelijke gevolgen
De lange termijn gevolgen van een te traag werkende schildklier kunnen ingrijpend zijn. Er zijn talloze problemen die met hypothyreoïdie geassocieerd worden:
- Als er te weinig schildklierhormoon wordt geproduceerd, verlaagt dit de hartslag. Dit kan op de lange termijn leiden tot hartfalen. Ook kan een trage schildklier hoge bloeddruk en een verhoogd cholesterolgehalte in het bloed veroorzaken.
- Een tekort aan schildklierhormoon kan ook vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken en de kans op miskramen vergroten. Ook de ongeboren baby kan last hebben van het gebrek aan schildklierhormoon. Het kan de ontwikkeling van de hersenen verstoren en leiden tot een laag geboortegewicht.
- Onder mensen met een trage schildklier komt glaucoom vaker voor. De verhoogde oogdruk waarmee glaucoom gepaard gaat kan leiden tot blindheid.
- Tot slot: een te langzaam werkende schildklier kan ook de gemoedstoestand veranderen. Depressieve symptomen komen vaker voor bij mensen met een verstoorde schildklierfunctie.
Genezen: met of zonder medicatie
Een arts kan besluiten een traag werkende schildklier te behandelen met levothyroxine, een kunstmatig schildklierhormoon. Patiënten moeten dit middel vaak levenslang slikken. De dosering is voor iedere patiënt anders, dus het duurt enige tijd voordat het middel juist is ingesteld.
In het menselijk lichaam hangen veel processen met elkaar samen. Schildklierpatiënten hebben bijvoorbeeld vaak een ijzertekort. Maar dat kan ook komen omdat er een tekort aan vitamine-C in het lichaam is, want vitamine-C stimuleert de opname van ijzer. Schildklierpatiënten hebben bovendien meer kans op vitamine-12 en vitamine-D tekorten. Dat laatste kan gelukkig eenvoudig worden aangepakt door vitamine-D pillen te slikken.
Wat te doen bij schildklierproblemen
Veel van de klachten die verband houden met een trager of sneller werkende schildklier kunnen ook bij andere aandoeningen passen. Zekerheid krijg je alleen door naar een huisarts te gaan die onderzoek verricht, of door een thuistest te doen. Dat laatste is met de Schildklierfunctie thuistest van Easly nu gemakkelijk en snel. Enkele dagen na de test kun je het resultaat, dat standaard door een BIG-geregistreerde arts wordt geïnterpreteerd en van advies voorzien, al in een beveiligde omgeving inzien.
