Diabetes, ook wel suikerziekte genoemd, is een aandoening die wereldwijd miljoenen mensen treft. Het aantal mensen met diabetes stijgt al jaren en het is in Nederland een van de meest voorkomende chronische ziekten. Diabetes beïnvloedt de manier waarop ons lichaam glucose (suiker) uit voedsel gebruikt om energie te produceren. Het is essentieel om onderscheid te maken tussen diabetes type 1 en 2, aangezien beide vormen een andere oorzaak hebben en ook anders behandeld moeten worden. Mensen met diabetes hebben een verhoogd risico op het krijgen van andere chronische ziekten. Het is daarom een essentieel onderwerp om uitgebreid te bespreken in een blog. Lees verder en kom meer te weten over de verschillende typen diabetes, de oorzaken, de diagnose, de behandeling en natuurlijk hoe je bepaalde vormen van diabetes kan voorkomen.
Wat is diabetes?
Diabetes, ook wel suikerziekte genoemd, is een chronische aandoening waarbij het lichaam moeite heeft om de bloedsuikerspiegel te reguleren. Wanneer we voedsel consumeren, stijgt onze bloedsuikerspiegel. Normaliter begint de alvleesklier als reactie hierop het hormoon insuline te produceren. Insuline werkt als een sleutel om het glucose de lichaamscellen in te krijgen. Dit proces is essentieel, omdat alle cellen in ons lichaam glucose gebruiken als brandstof. Zonder insuline blijft het glucose in het bloed zitten en wordt het niet opgenomen door de cellen.
Bij diabetes is er een probleem met de productie of werking van insuline, waardoor het glucose zich opstapelt in het bloed, niet kan worden opgenomen in de cellen, waardoor het glucose dus niet als energie gebruikt kan worden. Zoals eerder benoemd, is het essentieel om onderscheid te maken tussen diabetes type 1 en type 2, dit zullen we nu verder bespreken.
Oorzaken van diabetes:
Diabetes is een complexe aandoening die verschillende oorzaken kan hebben. Het is belangrijk om het onderscheid tussen type 1 en type 2 diabetes goed te begrijpen, aangezien ze beide unieke kenmerken en oorzaken hebben.
Type 1 diabetes treft meestal mensen op jongere leeftijd, hoewel het op elke leeftijd kan voorkomen. Deze vorm van diabetes wordt veroorzaakt door een auto-immuunreactie, waarbij het immuunsysteem per ongeluk de insuline-producerende cellen in de alvleesklier aanvalt en vernietigt. Hierdoor wordt de productie van insuline ernstig verstoord of stopt het volledig. Wetenschappers zijn nog steeds bezig met het begrijpen van de exacte oorzaak van deze auto-immuunreactie, maar genetische factoren lijken een rol te spelen. Mensen met type 1 diabetes hebben dagelijks insuline-injecties of een insulinepomp nodig om hun bloedsuikerspiegel te reguleren, omdat hun lichaam het niet meer zelf kan produceren.
Type 2 diabetes is de meest voorkomende vorm van diabetes en treft voornamelijk mensen ouder dan 40 jaar, maar het kan ook op jongere leeftijd voorkomen. Een ongezonde levensstijl en een gebrek aan lichaamsbeweging verhoogt het risico op overgewicht en daarmee het risico op diabetes type 2. In tegenstelling tot diabetes type 1 is diabetes type 2 dus meestal leefstijlgerelateerd. Bij type 2 diabetes is er een probleem met de manier waarop het lichaam reageert op insuline (dit noemen we insulineresistentie) of de productie van insuline is onvoldoende om de bloedsuikerspiegel effectief te reguleren. Genetische aanleg speelt ook een rol bij de gevoeligheid voor insuline. Mensen met diabetes type 2 hebben niet altijd insuline nodig, maar kunnen soms ook behandeld worden met medicatie om de gevoeligheid voor insuline te vergroten. Als dit onvoldoende werkt, is ook bij type 2 diabetes behandeling met insuline noodzakelijk.
Naast type 1 en type 2 diabetes zijn er andere vormen van diabetes, zoals zwangerschapsdiabetes, waarbij hoge bloedsuikerspiegels optreden tijdens de zwangerschap. Er zijn ook meer zeldzame vormen van diabetes die worden veroorzaakt door genetische mutaties die de werking van insuline of de productie ervan beïnvloeden.
Symptomen van diabetes
De symptomen die voorkomen bij diabetes worden veroorzaakt door te hoge glucosewaarden in het bloed. Door een tekort of ongevoeligheid voor insuline zal het glucose in het bloed blijven en wordt het niet opgenomen in de cellen. Hoge glucosewaarden in het bloed kunnen de volgende symptomen veroorzaken:
- Overmatige dorst: dit wordt ook wel polydipsie genoemd. Als er gedurende lange tijd te veel glucose in het bloed zit (welke niet door middel van insuline wordt opgenomen in de lichaamscellen), zal het lichaam proberen het bloed te verdunnen door een grote dorstprikkel te genereren.
- Frequent urineren: dit wordt ook wel polyurie genoemd. De hoge glucoseconcentratie in het bloed zorgt ervoor dat de nieren meer water uitscheiden, waardoor iemand met diabetes veel vaker moet plassen en er een verhoogde urineproductie optreedt.
- Onverklaarbaar gewichtsverlies: door een tekort aan of ongevoeligheid voor insuline, kan het bloedglucose niet worden opgenomen in de lichaamscellen en daardoor niet gebruikt worden als energie. Iemand zal dus gewicht verliezen.
- Vermoeidheid: glucose wordt gebruikt als energie. Wanneer het glucose in het bloed blijft, kan het niet worden gebruikt door de lichaamscellen om energie te genereren.
- Wazig zicht: wanneer de glucosewaarden in het bloed langdurig te hoog (of te laag) zijn kan je (tijdelijk) wazig zien.
- Langzame wondgenezing: voor de genezing van wondjes is glucose nodig. Wanneer dit niet wordt opgenomen door de lichaamscellen door een tekort of ongevoeligheid voor insuline kan dit zorgen voor een trage wondgenezing.
Symptomen van diabetes bij mannen kunnen daarnaast ook erectiestoornissen zijn. Symptomen van diabetes bij vrouwen kunnen ook vaginale infecties zijn.
En een lage bloedsuikerspiegel…?
Je weet nu dat diabetes wordt gekenmerkt door een te hoge bloedsuikerspiegel. Een lage bloedsuikerspiegel, ook wel hypoglykemie genoemd, kan optreden bij mensen die medicijnen gebruiken om diabetes te behandelen, zoals insuline of bepaalde medicijnen die de bloedsuikerspiegel verlagen. Door medicatie zoals insuline toe te dienen zal de bloedsuikerspiegel actief verlaagd worden. Als dit teveel verlaagd wordt, kan iemand symptomen van een hypoglykemie ontwikkelen. Dit betreft zweten, trillerig zijn, vermoeid gevoel en concentratiestoornissen. Bij een extreem geval van hypoglykemie kan iemand bewusteloos raken.
Echter: dit is het geval bij mensen die worden behandeld met specifieke medicatie voor diabetes. Maar kan je ook een lage bloedsuikerspiegel zonder diabetes krijgen? Sommige mensen hebben hier inderdaad last van. Dit wordt reactieve hypoglykemie genoemd en dit kan voorkomen enige tijd na het consumeren van een maaltijd. De alvleesklier heeft dan te veel insuline aangemaakt voor de hoeveelheid bloedsuiker die moet worden opgenomen door de lichaamscellen. Je kunt dan dezelfde symptomen krijgen als bij een hypoglykemie door diabetes medicatie, zoals hierboven benoemd werden. Er is echter nog niet veel onderzoek gedaan naar deze vorm van hypoglykemie.
Gerelateerde tests
Diagnose van diabetes
Wanneer er sprake is van symptomen die kunnen passen bij diabetes, kan er op een eenvoudige manier een test worden gedaan om erachter te komen of de klachten verklaard worden door diabetes. In de meeste gevallen zal een vingerprik worden gedaan, waarbij wordt gekeken naar de nuchtere bloedsuikerspiegel. Deze nuchtere bloedglucosetest meet de glucose waarde na een periode van vasten, zoals in de ochtend wanneer je geslapen hebt. Wanneer deze te hoog is, wordt aangeraden om de test op een ander moment te herhalen. Je nuchtere bloedglucosewaarden kunnen namelijk verhogen onder invloed van stress, vermoeidheid of koorts.
Daarnaast bestaat een test om de HbA1c-waarde te meten. Deze test meet het gehalte aan geglycosyleerd hemoglobine, ook wel glycohemoglobine genoemd, in het bloed. Dit is de hoeveelheid glucose die aan een rode bloedcel is verbonden. Deze waarde geeft inzicht in de gemiddelde bloedsuikerspiegel over een periode van enkele maanden. Een HbA1c-waarde die te hoog is, duidt op een minder goede bloedsuikercontrole en kan wijzen op diabetes of een verhoogd risico daarop. Wanneer er al sprake is van diabetes, kan de HbA1c-waarde informatie geven of iemand voldoende medicatie gebruikt om de bloedsuikerwaarde onder controle te houden.
De normale HbA1c-waarde varieert per laboratorium, maar over het algemeen wordt een waarde tussen de 20 en 42 mmol/mol als normaal beschouwd. Wanneer je boven deze waarde zit, kan er sprake zijn van diabetes of een voorstadium hiervan.
Het belangrijkste verschil tussen de HbA1c-test en de nuchtere bloedglucosetest is de tijdsperiode die ze meten. De nuchtere bloedglucosetest meet de actuele bloedsuikerspiegel op een specifiek moment, terwijl de HbA1c-test een gemiddelde over een langere periode weergeeft.
Bij Easly meten we zowel de nuchtere bloedglucosewaarden als de HbA1c-waarde in onze Diabetes Test. Met een eenvoudige vingerprik kom jij thuis erachter of je bloedsuikerwaarden binnen de norm zijn en of er sprake is van een verhoogd risico op diabetes. Het regelmatig monitoren van deze waarden kan helpen bij vroegtijdige detectie en effectieve behandeling.
Behandeling van diabetes
De behandeling van diabetes is afhankelijk van het type diabetes en de ernst van de aandoening. Bij type 1 diabetes is de productie van insuline ernstig verstoord of soms zelfs volledig afwezig. Het is daarom meestal noodzakelijk om dit type diabetes te behandelen middels insuline-injecties of een insulinepomp. Hoewel een gezonde leefstijl belangrijk is voor patiënten met diabetes type 1 heeft dit een minder groot effect op de diabetes dan bij mensen met diabetes type 2.
Bij type 2 diabetes is er sprake van een verminderde gevoeligheid voor insuline, meestal veroorzaakt door een ongezonde leefstijl en overgewicht. Deze gevoeligheid voor insuline kan verbeterd worden door aan een gezonde leefstijl te werken. Dit betekent gewicht verliezen indien er sprake is van overgewicht, voldoende bewegen en een gezond voedingspatroon handhaven. Door aandacht te besteden aan leefstijl kan diabetes type 2 voorkomen worden én kan – indien iemand al diabetes type 2 heeft – de gevoeligheid voor insuline weer verbeteren. Dit in tegenstelling tot diabetes type 1, waarbij dit niet het geval is. Indien leefstijlmaatregelen onvoldoende blijken te werken of er wanneer er sprake is van dusdanig verhoogde bloedsuikerwaarden, wordt er gestart met medicatie. Dit betreft eerst medicatie om de gevoeligheid voor insuline te verhogen. Indien ook die stap onvoldoende effect heeft, kan het ook bij diabetes type 2 noodzakelijk zijn om te starten met insuline.
Preventie van diabetes
Diabetes type 1 kan helaas niet voorkomen worden. Maar diabetes type 2 is wel vaak (deels) te voorkomen én te behandelen middels een gezonde leefstijl. Een gebalanceerd dieet met veel groenten, fruit, volkoren granen, peulvruchten en onverzadigde vetten kan helpen om een gezond gewicht te behouden en de bloedsuikerspiegel stabiel te houden. Regelmatige lichaamsbeweging kan ook de gevoeligheid voor insuline verbeteren en daarmee het risico op diabetes type 2 verminderen. Probeer minimaal 2,5 uur per week te bewegen, verspreid over meerdere dagen. Daarnaast is het belangrijk om te stoppen met roken en matig te zijn met alcoholgebruik.
Conclusie
Diabetes is een ernstige aandoening die een aanzienlijke impact kan hebben op de gezondheid en het welzijn van een individu. Het is essentieel om onderscheid te maken tussen type 1 en type 2 diabetes, aangezien dit twee verschillende aandoeningen zijn met een verschillende oorzaak en een verschillende behandeling. Herken je klachten die in deze blog genoemd worden? Raadpleeg dan altijd een arts voor persoonlijk medisch advies. Met de Diabetes Test van Ealsy kan je op een eenvoudige manier thuis erachter komen of jouw glucosewaarden binnen de norm zijn. Een gezonde leefstijl is onmisbaar in het voorkomen én behandelen van diabetes type 2. Door bewust te zijn van de verschillende risicofactoren voor diabetes type 2, kan je het risico erop verlagen en een betere kwaliteit van leven ervaren. Raadpleeg altijd een arts voor een juiste diagnose en behandeling op basis van jouw specifieke situatie.
