Cortisol Betekenis
Cortisol is een hormoon dat wordt aangemaakt in de bijnieren. Cortisol wordt ook wel het
stresshormoon genoemd, omdat het onder invloed van stress door de bijnieren wordt
afgegeven aan het bloed en allerlei lichaamsprocessen in gang zet die het lichaam in staat
stellen om te gaan met deze stress.
Zo bevordert cortisol de productie van glucose (suiker) en de afbraak van eiwitten om de
lichaamscellen de benodigde energie en bouwstoffen te geven. Cortisol wordt door de bijnieren
afgegeven in een 24-uurs ritme, ook wel circadiaan ritme genoemd. Dat betekent dat de
cortisolwaarde ‘s ochtends het hoogst is en ‘s nachts het laagst. Bij de bepaling van cortisol in
het speeksel is het dus ook belangrijk dat het een speekselmonster uit de ochtend betreft.
Afwijkende waarden van cortisol kunnen veroorzaakt worden door teveel stress. Ook kunnen
bepaalde ziekten afwijkende waarden veroorzaken. Bij de ziekte van Cushing wordt er teveel
cortisol aangemaakt. Bij de ziekte van Addison gebeurt het tegenovergestelde; de bijnieren
maken te weinig cortisol aan. Dit kan tot zeer gevaarlijke situaties leiden op het moment dat het
lichaam zich in een stressvolle situatie (bijvoorbeeld een infectie) bevindt. Let op! Orale
anticonceptiva (de pil) kunnen een verhoogde waarde van cortisol geven.
Cortisol (speeksel) Waarde
Cortisol in Speeksel: Waarden en Interpretatie
Je kunt de cortisolwaarden in speeksel en hun interpretatie ook in tabelvorm hieronder vinden, zodat je eenvoudig kunt begrijpen wat de waarden zeggen over je gezondheid.
- Normaal:
Een cortisolwaarde in speeksel tussen 2,94 en 19,67 nmol/L wordt als normaal beschouwd. Dit duidt op een gezonde hormonale balans. De cortisolwaarde varieert afhankelijk van het moment van de dag waarop deze wordt gemeten. - Laag:
Wanneer de cortisolwaarde onder de 2,8 nmol/L ligt, wordt dit als afwijkend en te laag beschouwd. Dit kan wijzen op een verminderde werking van de bijnieren of een andere hormonale afwijking. Waarden tussen 2,8 en 2,94 nmol/L worden als “opgepast” gezien, wat betekent dat de waarde zich aan de ondergrens van normaal bevindt. Het kan nuttig zijn om verdere testen te doen. - Hoog:
Een cortisolwaarde boven de 19,67 nmol/L wordt als “opgepast” gezien, wat betekent dat deze zich aan de bovengrens van normaal bevindt. Waarden tussen 19,67 en 20,7 nmol/L duiden op een verhoogde activiteit van de bijnieren, maar vallen nog binnen de normaalwaarden. Indien de waarde boven de 20,7 nmol/L komt, wordt dit als afwijkend en te hoog beschouwd. Dit kan wijzen op stress, een bijnierstoornis of andere onderliggende condities. Verdere interpretatie is nodig in samenhang met andere hormonale waarden. - Ongeldig:
Een waarde van 0 nmol/L wordt als ongeldig beschouwd, mogelijk vanwege een fout in de test of onvoldoende speekselmateriaal. Een nieuwe meting wordt aanbevolen. De cortisolwaarde in speeksel is sterk afhankelijk van het tijdstip van meten, omdat het hormoon een dag-nachtritme volgt en piekt in de ochtend.
Cortisol (speeksel) Waarden en Interpretatie (in tabel)
Je kunt de cortisolwaarden in speeksel en hun interpretatie ook in tabelvorm hieronder vinden, zodat je eenvoudig kunt begrijpen wat de waarden zeggen over je gezondheid.
| Resultaat | Unit | Waarde min-max | Leeftijd | Geslacht | Biomarker interpretatie |
|---|---|---|---|---|---|
| Afwijkend | nmol/L | 0 - 2,8 | 18 - 100 | Man & Vrouw | Het cortisol valt buiten de normaalwaarden en is te laag. De cortisolwaarde is afhankelijk van het moment van meten omdat deze waarde wisselt over de dag. |
| Opgepast | nmol/L | 2,8 - 2,94 | 18 - 100 | Man & Vrouw | Het cortisol valt nog binnen de normaalwaarden, maar is aan de lage kant. |
| Normaal | nmol/L | 2,94 - 19,67 | 18 - 100 | Man & Vrouw | Het cortisol is goed. |
| Opgepast | nmol/L | 19,67 - 20,7 | 18 - 100 | Man & Vrouw | Het cortisol valt nog binnen de normaalwaarden, maar is aan de hoge kant. |
| Afwijkend | nmol/L | 20,7 - 100 | 18 - 100 | Man & Vrouw | Het cortisol valt buiten de normaalwaarden en is te hoog. De cortisolwaarde is afhankelijk van het moment van meten omdat deze waarde wisselt over de dag. |
