Herken je het gevoel dat je in de ochtend opstaat, maar helemaal niet het gevoel hebt dat je uitgerust bent? Alsof de brandstof in de ochtend al verbruikt is? Het kan zijn dat je niet goed geslapen hebt, maar soms kan vermoeidheid ook te maken hebben met andere oorzaken die niet opgelost worden door gewoon bij te slapen. Wil je erachter komen waar jouw vermoeidheid vandaan komt? En vooral wat je aan je vermoeidheid kan doen? Lees dan verder.
Symptomen van oververmoeidheid
Oververmoeidheid voelt voor iedereen anders; de symptomen van oververmoeidheid zijn daarom erg uiteenlopend.
- Je kunt een gebrek aan energie voelen of je voelt je algeheel futloos.
- Fysiek voel je dat je minder aankan dan normaal.
- Je kan je duizelig voelen en hoofdpijn ervaren.
- Alle processen die normaliter vanzelf gaan (bewegen, werken, boodschappen doen), gaan nu langzamer en moeilijker.
- Je concentratievermogen is verminderd.
- Je huid ziet er grauwer uit.
- Oververmoeidheid geeft ook mentale symptomen. Door het gebrek aan energie ben je minder weerbaar en reageer je impulsief. Dit kan leiden tot huilbuien of juist dat je je snel geïrriteerd of boos voelt. Eigenlijk wil je het liefst alleen maar bijslapen.
En daar ben je niet de enige in. In Nederland heeft 20% van de mannen en bijna 30% van de vrouwen in de afgelopen maand zich wel eens moe gevoeld. Slechts een klein deel bezoekt met deze klacht een arts. Bij de meeste mensen is deze vermoeidheid van korte duur en doen een paar nachtjes extra slapen al wonderen. Echter, voor een deel van de mensen is dit echt anders. Zij ervaren langdurig klachten van moeheid en hierdoor een grote impact op hun leven.
Waar komt vermoeidheid vandaan?
In de meeste gevallen van vermoeidheid is er sprake van een tekort aan (kwalitatief goede) slaap. Tijdens de slaap herstelt het lichaam zich. Afvalstoffen worden opgeruimd, je afweersysteem gaat aan de gang; je batterij wordt letterlijk weer opgeladen, zodat je voldoende energie hebt voor de volgende dag. Wanneer je slaap negatief wordt beïnvloed, bijvoorbeeld door piekerende gedachten, medicatie of een medische aandoening, herstelt het lichaam zich niet voldoende en voel je je de volgende dag niet uitgerust en energiek. Indien de vermoeidheid door een tekort aan slaap wordt veroorzaakt, wordt dit vaak opgelost door een paar nachten extra te slapen.
Maar als bijslapen niet voldoende helpt, kunnen er nog andere oorzaken zijn waar de vermoeidheid vandaan komt. Deze oorzaken delen we op in twee groepen: lichamelijke oorzaken van vermoeidheid en psychische oorzaken van vermoeidheid.
Psychische oorzaken vermoeidheid
Alle gebeurtenissen die plaatsvinden in het leven waar we veel over nadenken of veel mee bezig zijn, kosten ongelofelijk veel energie. Er is weliswaar geen sprake van fysieke inspanning, maar het nadenken over en het verwerken van de emoties die ze oproepen, vragen ook veel van ons lichaam. Dit is de reden dat veel mensen extreme vermoeidheid ervaren wanneer er in hun leven iets ingrijpends is gebeurd. Je denkt er vaak over na, analyseert wat er is gebeurd, bent wellicht aan het piekeren of probeert een oplossing te vinden voor een probleem.
Deze hersenspinsels vinden wellicht niet de hele dag plaats en voelen misschien niet als energievreters, maar kunnen onbewust veel van onze energie vragen. Wanneer er daarnaast ook nog sprake is van lusteloosheid, nergens zin in hebben en een sombere stemming kan er sprake zijn van een depressie. Mensen met een depressie ervaren veel meer vermoeidheid dan mensen zonder depressie. Ook angst- en paniekklachten, bijvoorbeeld na een ingrijpende gebeurtenis of een drukke periode op werk, kunnen vermoeidheidsklachten geven.
Lichamelijke oorzaken vermoeidheid
Vaak is er niet alleen sprake van een psychische component, maar ook een lichamelijke component wanneer we kijken naar de oorzaken van vermoeidheid. Een ongezonde(re) leefstijl kan een grote bijdrage leveren aan de mate van vermoeidheid. Mensen met een gezonde leefstijl ervaren significant minder vermoeidheidsklachten dan mensen met een ongezonde leefstijl. Dagelijks bewegen kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat je lichamelijke conditie beter is en je je fitter voelt. Ook zorgt het voor minder overgewicht. Mensen met overgewicht hebben een grotere kans op verschillende chronische ziekte, maar ervaren door hun extra gewicht ook vaker vermoeidheidsklachten. Goede voeding levert de juiste energie en is onmisbaar in een gezonde leefstijl. Wanneer iemand te weinig eet, krijgt hij of zij te weinig energie in de vorm van voeding binnen en kunnen vermoeidheidsklachten ontstaan.
Daarnaast zal ook een eenzijdig voedingspatroon, waarin bepaalde voedingsmiddelen niet of te weinig worden gegeten, ervoor zorgen dat je een vitamine- en-/of een mineralentekort ontwikkelt. Sommige van deze tekorten kunnen extreme vermoeidheidsklachten veroorzaken, zoals een tekort aan ijzer, vitamine B12 of vitamine D. Genotsmiddelen, zoals alcohol en drugs, kunnen je slaap negatief beïnvloeden en zo een grote bijdrage leveren aan het ontstaan van vermoeidheid.
En ten slotte zijn er medische aandoeningen die vermoeidheid kunnen veroorzaken.
- Een vaak voorkomende lichamelijk oorzaak van vermoeidheid is een infectie. Iedere infectie, van een simpele verkoudheid tot een flinke buikgriep, kost het lichaam extra energie dit op te lossen. Dit kan gedurende een periode vermoeidheidsklachten geven.
- Ook inflammatoire darmziekten, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa geven langdurige vermoeidheidsklachten, gepaard gaande met diarree en andere buikklachten.
- Bij vrouwen komt vaker bloedarmoede voor, met name bij vrouwen met hevige menstruaties die daardoor een ijzertekort oplopen. Bloedarmoede geeft klachten van vermoeidheid, doordat er minder zuurstof door het bloed naar de organen kan worden vervoerd.
- Ook verschillende soorten metabole aandoeningen kunnen vermoeidheidsklachten veroorzaken, zoals suikerziekte of een te traag werkende schildklier.
- Ziektes aan hart en longen (zoals hartfalen en astma) zijn een flinke aanslag op je conditie en kunnen daardoor vermoeidheidsklachten veroorzaken.
- Een infectie met het corona virus kan bij sommige mensen langdurig klachten geven, dit noemen we het Post Covid Syndroom. Het Post Covid Syndroom heeft als een van de hoofdklachten langdurige vermoeidheidsklachten. Wil je weten of je corona hebt? Bestel dan een van onze corona zelftesten.
- Kanker geeft als een van de hoofdsymptomen vermoeidheid.
Wil jij testen of je diabetes of misschien een darm aandoening hebt? Doe dan eenvoudig thuis de diabetes zelftest of de complete maag-darm test.
Oververmoeidheid kan ook te maken hebben met lage cortisolwaarden. Cortisol wordt ook wel het stresshormoon genoemd. Met de cortisol zelftest meet je thuis eenvoudig jouw cortisolwaarden.
Gerelateerde tests
Wat te doen tegen vermoeidheid?
Het is belangrijk om te werken aan een goede nachtrust. Daarnaast zijn er nog vele andere tips tegen vermoeidheid.Allereerst is het heel belangrijk om te werken aan een gezonde leefstijl. Mensen met een gezonde leefstijl voelen zich fitter, energieker en klagen minder over vermoeidheidsklachten.
Leefstijl tips tegen vermoeidheid zijn:
- Eet dagelijks groente en fruit en varieer volop zodat je alle vitamines en mineralen binnenkrijgt. Probeer daarnaast ook voldoende voedingsstoffen te eten zodat je voldoende energie binnenkrijgt voor de dag. Probeer deze energie vooral te halen uit gezonde voeding en minder uit bewerkte voeding, zoals koekjes, snoep of chips.
- Daarnaast is beweging heel belangrijk om je fit te voelen. De World Health Organization (WHO) adviseert om wekelijks minimaal 150 minuten te bewegen, maar meer is altijd beter.
- Indien je rookt, is het advies om daarmee te stoppen. Roken zorgt niet alleen voor vermoeidheidsklachten, maar vergroot ook je kans op chronische ziekten op latere leeftijd.
- Beperk alcohol. Het is het beste om helemaal geen alcohol te drinken. Als je toch alcohol wilt drinken, beperk het dan tot max 1 eenheid per dag. Je zult merken dat je slaapkwaliteit verbetert op het moment dat je stopt met alcohol drinken.
- Gebruik geen drugs.
- Probeer cafeïne (te vinden in koffie, thee, energiedrankjes) te beperken, vooral later op de dag, zodat het je slaapkwaliteit niet beïnvloedt.
- Verminder je schermtijd (mobiele telefoon, computer, TV), vooral aan het einde van de dag. Licht van schermen kan je melatonine huishouding verstoren, waardoor je lichaam niet moe wordt en het dus moeilijker wordt om in slaap te vallen.
- Ervaar je stress-klachten? Probeer deze te verminderen door een activiteit te vinden die je laat ontspannen, zoals buiten wandelen, beweging, een boek lezen of een andere hobby. Lukt het niet om je stress te verminderen? Praat erover met iemand die je vertrouwt.
geeft als een van de hoofdsymptomen vermoeidheid.
En als de vermoeidheid aan blijft houden?
Blijf je continu moe ondanks bovenstaande tips? En heb je hier geen verklaring voor? Of ervaar je andere lichamelijke klachten bij je vermoeidheid? Dan is het advies om een arts te bezoeken en dit nader te onderzoeken.
Concluderend is het normaal om je af en toe moe te voelen. Vaak wordt het veroorzaakt door een tekort aan slaap of een andere factor binnen je leefstijl. Je moeheid wordt dan opgelost door een aantal nachten extra te slapen of te werken aan een gezondere leefstijl. Ervaar je echter continu vermoeidheidsklachten of ervaar je lichamelijke klachten naast de vermoeidheid, zoals gewichtsverlies? Dan is het belangrijk om een arts te bezoeken voor verder onderzoek.
Bronnen:
Artikel Moeheid Huisarts & Wetenschap Ned Tijdschr Geneeskd. 2022;166:D6282 – Artikel Moeheid NTvG – https://www.henw.org/artikelen/moeheid
